Παίζει ρόλο το μέγεθος; Η δομή του εγκεφάλου φαίνεται να έχει πιο σημαντικό ρόλο από ότι το μέγεθός του στις επιδόσεις σε τεστ IQ

Egno Editorial | 17 Οκτωβρίου 2015

Σχετίζεται το μέγεθος του εγκεφάλου με τη γνωστική ικανότητα των ανθρώπων; Αυτό το ερώτημα έχει τραβήξει την προσοχή των επιστημόνων για περισσότερο από ένα αιώνα. Ήδη από το 1836, ο Γερμανός ανατόμος και φυσιολόγος Friedrich Tiedemann, σε άρθρο στο Philosophical Transactions, εξέφρασε την άποψή του ότι «υπάρχει χωρίς αμφιβολία σύνδεση μεταξύ του απόλυτου μεγέθους του εγκεφάλου και τις πνευματικές ικανότητες και λειτουργίες του νου». Με τον ερχομό των μεθόδων απεικόνισης του εγκεφάλου (όπως MRI και PET), είναι πλέον δυνατοί οι αξιόπιστοι έλεγχοι γνώσεων ζώντα εγκεφαλικού όγκου και οι έρευνες της σύνδεσής του με το IQ.

Τώρα, μια διεθνής ομάδα ερευνητών, με επικεφαλής ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Βιέννης και ερευνητές από τα Πανεπιστήμια Göttingen, στη Γερμανία και Tilburg, στην Ολλανδία, δημοσίευσε μια μετα-ανάλυση εξετάζοντας τις συσχετίσεις μεταξύ ζώντα εγκεφαλικού όγκου και IQ στο Neuroscience and Biobehavioral Reviews. Βασισμένοι σε δεδομένα από 148 δείγματα που περιλαμβάνουν πάνω από 8000 συμμετέχοντες, αναφέρουν μια δυναμική αλλά ασθενή συσχέτιση μεταξύ του μεγέθους του εγκεφάλου και του IQ. Αυτή η συσχέτιση φαίνεται να είναι ανεξάρτητη του φύλου και της ηλικίας των συμμετεχόντων.

«Η συσχέτιση που ήδη παρατηρήθηκε σημαίνει ότι ο όγκος του εγκεφάλου παίζει μόνο ένα μικρό ρόλο στην εξήγηση των ανθρώπινων επιδόσεων στο τεστ IQ. Παρόλο που η συσχέτιση είναι παρατηρήσιμη, ο όγκος του εγκεφάλου εμφανίζεται να έχει μόνο μικρή πρακτική συνάφεια. Μάλλον, η δομή και η ακεραιότητα του εγκεφάλου φαίνεται να είναι πιο σημαντικά ως βιολογική υποδομή του IQ, ενώ το μέγεθος του εγκεφάλου λειτουργεί ως ένας από τους πολλούς αντισταθμιστικούς μηχανισμούς των νοητικών λειτουργιών», εξηγεί ο Jakob Pietschnig από το Ινστιτούτο Εφαρμοσμένης Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου της Βιέννης.

Η σημασία της δομής του εγκεφάλου σε σύγκριση με τον όγκο του γίνεται ήδη εμφανής όταν συγκρίνονται διαφορετικά είδη. Όταν λάβουμε υπόψη το απόλυτο μεγέθος του εγκεφάλου, η φάλαινα φυσητήρας θεωρείται με το μεγαλύτερο κεντρικό νευρικό σύστημα. Όταν ελέγχεται σε σχέση με τη μάζα του σώματος, η μυγαλή είναι στην κορυφή της λίστας. Παρόμοια αποτελέσματα προκύπτουν όταν θεωρηθούν άλλες πτυχές της ανατομίας των ειδών: Ο Homo sapiens δεν εμφανίζεται ποτέ στην κορυφή στη λίστα, όπως θα αναμενόταν. Μάλλον, οι διαφορές στη δομή του εγκεφάλου φαίνεται να είναι κυρίως υπεύθυνες για τις διαφορές στη γνωστική απόδοση μεταξύ των ειδών.

Εντός του Homo sapiens, υπάρχουν ενδείξεις που αποδίδουν μια μεγάλη συσχέτιση μεταξύ IQ και όγκου του εγκεφάλου παρομοίως αμφισβητήσιμες. Για παράδειγμα, είναι καλά εδραιωμένες οι διαφορές μεγέθους του εγκεφάλου μεταξύ ανδρών και γυναικών, αποδίδοντας μεγαλύτερο εγκέφαλο στους άνδρες σε σύγκριση με τις γυναίκες. Ωστόσο, δεν υπάρχουν διαφορές στις συνολικές επιδόσεις σε τεστ IQ μεταξύ ανδρών και γυναικών. Ένα άλλο παράδειγμα είναι τα άτομα με σύνδρομο μεγαλεγκεφαλίας (μεγεθυσμένος όγκος εγκεφάλου), που συνήθως παρουσιάζουν χαμηλότερες επιδόσεις τεστ IQ από το μέσο όρο του πληθυσμού. «Έτσι, οι δομικές πτυχές φαίνεται να είναι πιο σημαντικές για τη γνωστική απόδοση, επίσης, εντός των ανθρώπων», κατέληξε ο Jakob Pietschnig.

Πηγή: University of Vienna 

Περισσότερα στη δημοσίευση: Meta-analysis of associations between human brain volume and intelligence differences: How strong are they and what do they mean? Neuroscience & Biobehavioral Reviews