Εθνικισμός και Εθνική Θεωρία

Σάββατο, 5 Ιανουαρίου 2019       http://www.xryshaygh.com/ 

Ο μέσος αναγνώστης μπορεί ν’ αντιληφθεί  εύκολα με πόση ιερατική ευλάβεια η ντόπια διανόηση, η «ιντελιγκέντσια» του Κολωνακίου, οι ιερείς της Μυκόνου και οι λεβίτες των Εξαρχείων μηρυκάζουν και πιπιλάνε ηδονικά την φωνή των Κυρίων του δεσμωτηρίου της διανόησης, των Διεθνών Επικυρίαρχων. Οι άνθρωποι της ξενόδουλης ψευδομόρφωσης, οι εκπρόσωποι του ντόπιου ακαδημαϊκού κατεστημένου, οι αριβίστες της κοινωνικής καταξίωσης και της πνευματικής γκλαμουριάς - που συνήθως αδυνατούν έστω και να εκφραστούν σε σωστά ελληνικά – τα «καταξιωμένα» παράγωγα των οίκων μόδας-διδακτορικών, ακολουθούν ωσαν μικροί νεοσσοί τα κατευθυντήρια ίχνη των ξένων προτύπων και διαφωτιστών τους. Είναι λοιπόν πνευματικό  καθήκον του ελεύθερου ανθρώπου ν’ αναζητά επίμονα την κρυμμένη αλήθεια, να κερδίζει συστηματικά την καθάρια και ουσιώδη γνώση, ώστε να μπορεί να πολεμήσει πιο αποτελεσματικά τους Εχθρούς του Λαού μας και τα ανδράποδά τους. Να μη λησμονούμε : «Το βιβλίο είναι το σπαθί του Πνεύματος».


Η αποδοχή της οποιασδήποτε αυθαίρετης αντιφυσικής, αντιιστορικής και υπεραπλουστευτικής  θέσης των λογής - λογής εθνοαποδομητών της δεξιάς και της αριστεράς, που θεωρούν το Έθνος ως ένα προϊόν της φερ’ ειπείν νομοτελειακής ιστορικής εξέλιξης, άρρηκτα δεμένης με την εξέλιξη της οικονομίας  κι όχι ως διαχρονικό μόρφωμα – απότοκο  της βιολογικής εξέλιξης των ανθρώπινων φυλών και του μεταβιολογικού ιστορικού πολιτιστικού εκτύπου αυτής της εξέλιξης, μας οδηγεί στην εύλογη συνακόλουθη διαπίστωση πως από την πλευρά της η Εθνικιστική Ιδεολογία, αντίπαλος του αστοφιλεύθερου οικουμενισμού και του μαρξοκομμουνιστικού διεθνισμού χαρακτηρίζεται από μια διττή λειτουργία : αφενός προσπαθεί να ερμηνεύσει την ιστορική και την περιρρέουσα πραγματικότητα, ενώ αφετέρου επιχειρεί συνειδητά να την αναπλάσει παρεμβατικά.

Συνεπώς η Εθνικιστική Ιδεολογία δεν περιορίζεται απλώς στην ερμηνεία της κοινωνικής πραγματικότητας, αλλά αποβλέπει μεθοδευμένα και στην αναδιαμόρφωση της με τρόπο συστηματικό. Αυτό σημαίνει ότι μέσα στο κανονιστικό πλαίσιο της Εθνικιστικής Ιδεολογίας συνυπάρχουν η συνεχής και λεπτομερής θεωρητική επεξεργασία και η επίμοχθη, πολυεπίπεδη κοινωνική δραστηριοποίηση, η βαθιά αντίληψη και η κοινωνική παρέμβαση, η στερεή ερμηνεία και η πολιτική κινητοποίηση.

Αυτά τα χαρακτηριστικά συστατικά της Εθνικιστικής Ιδεολογίας συνεπάγονται ότι ο Εθνικισμός, επιζητώντας να είναι όλο και πιο αποτελεσματικός και τελικά νικηφόρος, οφείλει όχι μόνο να ερμηνεύσει απαρτιωμένα, αλλά να διαφωτίσει και να πείσει για την αλήθεια της ερμηνείας του, όχι μόνο να αντιληφθεί ολόπλευρα, αλλά και να παρακινήσει τις λαϊκές μάζες σε συναντίληψη, συναπόφαση και συμπαράταξη, όχι μόνο να διαδώσει το μήνυμά του  σε επαρκή έκταση και βάθος, αλλά και να κινητοποιήσει δυναμικά τους αποδέκτες του μηνύματός του. Οι διαπιστώσεις αυτές μας οδηγούν κλιμακωτά σε μιαν «εν τω βάθει» κατάδυση στον εσώτατο πυρήνα της Εθνικιστικής Ιδεολογίας και καταδεικνύουν την ιδιάζουσα και βαρύνουσα σημασία της εσωτερικής «λογικής» από την οποίαν αυτή διέπεται απόλυτα.

Ταυτόχρονα όμως οι παραπάνω διαπιστώσεις λειτουργούν και δεσμευτικά ως προς την έρευνα, καθώς υποχρεώνουν τον μελετητή να λάβει υπόψη του την εσωτερική συγκρότηση της Εθνικιστικής Ιδεολογίας και μελετώντας την να προβαίνει σε συγκεκριμένες αναλυτικές αλληλουχίες. Στο πλαίσιο αυτό θεωρούμε ότι παρουσιάζει ξεχωριστό ιδεολογικό και μεθοδολογικό ενδιαφέρον - οπότε μπορεί να αποβεί ιδιαίτερα αποτελεσματικός για την μελέτη - ο διαχωρισμός ανάμεσα στην έννοια του Εθνικισμού ως «Εθνικιστικού Λόγου» ή «Εθνικής Θεωρίας» και στην έννοια του Εθνικισμού ως «Εθνικής Συνείδησης» ή «Εθνικού Φρονήματος». Πιστεύουμε πως παρά το ότι κι οι δυο αυτές όψεις της Εθνικιστικής Ιδεολογίας συνυπάρχουν και είναι άρρηκτα και διαδραστικά αλληλένδετες, η αναλυτική τους διάκριση είναι νοηματικά απαραίτητη και πρέπει αναλόγως να θεωρηθεί εκπαιδευτικά.

Λαμβάνοντας υπόψη μας αυτήν την διπλή διαπίστωση - δηλαδή τόσο την συνύπαρξη Εθνικής Θεωρίας και Εθνικού Φρονήματος ως στέρεα αλληλένδετων πτυχών της Εθνικιστικής Ιδεολογίας, όσο και την θεωρητική και πρακτική ανάγκη της αναλυτικής τους διάκρισης – κρίνεται σκόπιμο ν’ αναφερθούμε διεξοδικότερα στην έννοια του Εθνικισμού ως ιδιότυπης Εθνικής Θεωρίας, καθώς το ενδιαφέρον της παρούσας προσέγγισης εστιάζεται περισσότερον στην διερεύνηση των ποικίλων όψεων της διαμόρφωσης της ελληνικής Εθνικής Θεωρίας μετά την Μικρασιατική Καταστροφή.

Συνακόλουθα η Εθνική Θεωρία μπορεί να οριστεί σχηματικά ως  η συστηματική απόπειρα κωδικοποίησης, οργάνωσης και λογικής επεξεργασίας της Εθνικιστικής Ιδεολογίας, καθώς και ως η λόγια διατύπωση της, από ποικίλους επώνυμους φορείς της Εθνικιστικής Ιδεολογίας (πρόσωπα ή φορείς-συλλογικότητες). Ο παραπάνω χρηστικός ορισμός μας δίνει την δυνατότητα να προσδιορίσουμε με σχετική ακρίβεια τις παραμέτρους της Εθνικής Θεωρίας από την άποψη του περιεχομένου της, καθώς και από την άποψη των δημιουργών, εκφραστών κι απολογητών της.

Όσον αφορά στο περιεχόμενο της, η Εθνική Θεωρία προσπαθεί να συλλάβει και να επιλύσει τα θεωρούμενα ως εθνικά προβλήματα, στην εκάστοτε μορφή τους, με τρόπο μεθοδικό. Η φιλοδοξία της μεθοδικής αντιμετώπισης των εθνικών προβλημάτων επιβάλλει αυτομάτως στην εθνική θεωρία να αποτελείται πρωτίστως από ένα σύνολο αρχών. Ο βαθμός ευκρίνειας, συγκρότησης, συνοχής και ισχύος αυτού του συνόλου αρχών, προφανώς διαφέρει ανάλογα με την κάθε ξεχωριστή περίπτωση. Κατ' αυτόν τον τρόπο νοούμενη η Εθνική Θεωρία αποτελεί ένα ολοκληρωμένο σύστημα πολυεπίπεδης ερμηνείας της κοινωνικής πραγματικότητας, αλλά συνάμα κι ένα πρόγραμμα ιδεολογικοπολιτικής δράσης για την αλλαγή αυτής της πραγματικότητας, με γνώμονα το συμφέρον του Έθνους.

Όσον αφορά στους φορείς της Εθνικής Θεωρίας, αυτοί είναι διάφοροι, λίγο έως πολύ γνωστοί κι επώνυμοι. Εθνικοί διανοούμενοι κι εθνικοί στοχαστές είναι εκείνα τα διακριτά πρόσωπα που συνειδητά παράγουν Εθνικιστική Ιδεολογία, μετέχοντας άμεσα στην διατύπωση, στην διασαφήνιση, στην ανάπτυξη και στην διάδοση της. Μ' άλλα λόγια, είναι εκείνοι οι άνθρωποι οι οποίοι προσπαθούν επίμοχθα να καλλιεργήσουν, ν’ αναπτύξουν και να ενδυναμώσουν το Εθνικό Φρόνημα με συστηματικές λογικές επεξεργασίες, με συγκεκριμένες παρελθοντικές έρευνες, αναφορές κι αναπλάσεις, με συγχρονικές εκτιμήσεις, με ξεκάθαρα ορατές και σαφώς δηλωμένες διαφωνίες, με διεξαγωγή διαλόγου και παράθεση επιχειρημάτων, με ιδεολογικές συμπυκνώσεις κι εκλογικεύσεις, καθώς και με πολιτικές κρυσταλλώσεις και προτάσεις, με χάραξη στρατηγικής κι επεξεργασία τακτικών, που οφείλουν να είναι  πειστικές,  λειτουργικές και καρποφόρες.

Βεβαίως η αντιμετώπιση της Εθνικής Θεωρίας ως συνειδητά διατυπωμένης και συστηματικά επεξεργασμένης λογικής πτυχής της Εθνικιστικής Ιδεολογίας δεν υποδηλώνει καθόλου μια περιοριστική, σμικρυντική και παραμορφωτική θεώρηση της ως κάποιου δόγματος που χαρακτηρίζεται απαραίτητα από συμπαγή εσωτερική δομή. Αντίθετα, ουδέποτε πρέπει να λησμονείται ότι η Εθνική Θεωρία αποτελεί συνήθως και εγγενώς, ετερόκλητο ή και εσωτερικά αντιφατικό οικοδόμημα, συναποτελούμενο από πολλές επιμέρους επεξεργασίες της Εθνικής Ιδέας, με εύλογο αποτέλεσμα σπάνια να διακρίνεται από αυστηρή συνοχή όλων των επί μέρους συνιστωσών της. Ακόμα δεν πρέπει να μας διαφεύγει το δεδομένο ότι, πέραν του οπωσδήποτε συνειδητού υποβάθρου της, η Εθνική Θεωρία δεν παύει να συνιστά επιπλέον και κρίσιμο ιδεολογικό λόγο,  διατυπώνοντας  αρχές και προτάσεις οι οποίες -όσο κι αν τείνουν να προσλάβουν την μορφή συνεκτικών λογικών επιχειρημάτων- δεν παύουν, από πλευράς περιεχομένου, αφενός να τελούν εκτός των ορίων και της δικαιοδοσίας της τυπικής λογικής, αφετέρου δε να διατηρούν έντονη κι εκτεταμένη συναισθηματική φόρτιση.

Οι παραπάνω αναφορές στην έννοια του Εθνικισμού ως Εθνικής Θεωρίας δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να εκληφθούν ως απόπειρα μονοδιάστατης συρρίκνωσης της Εθνικιστικής Θεωρίας. Κάτι τέτοιο είναι σίγουρα σφαλερό, μιας και υποβιβάζει αυτόματα το μεγαλειώδες συγκρότημα του Εθνικισμού στο ελλειμματικό επίπεδο ενός  απλοϊκού και ρηχού εγκεφαλικού δημιουργήματος, υποτιμώντας δραματικά την ιστορικά σφυρηλατημένη  λειτουργία του Εθνικισμού ως κατ’ εξοχήν ζωντανής ιδεολογίας της πράξης και της δράσης. Ωστόσον η κατεξοχήν αναλυτικού χαρακτήρα αντιδιαστολή Εθνικής Θεωρίας κι Εθνικού Φρονήματος, εκτιμάται ως  λογικά αναγκαία, μπορεί δε να αποβεί πολλαπλώς χρήσιμη για την κατανόηση και την αφομοίωση του Εθνικισμού από τον ζηλωτή του και μελετητή.

Α. Κωνσταντίνου