Ιδιωτικά και δημόσια πανεπιστήμια στην Ελλάδα

04/03/2024

Η δημόσια ακαδημαϊκή δυστοπία οφείλεται αφενός στις πολιτικές παρεμβάσεις, αφετέρου στη λειτουργία των πανεπιστημίων ως «προτζεκτάδικων ερευνητικών προγραμμάτων»

Αλκιβιάδης Κ. Κεφαλάς*

Σε χώρα με υψηλό δείκτη διαφθοράς, χαμηλό δείκτη δικαιοσύνης και δημοκρατίας, με τη χειρότερη ίσως απόδοση των μαθητών στον κόσμο ως προς την ικανότητα να κατανοούν κείμενα και να εκτελούν απλές αριθμητικές πράξεις, καθώς και με έναν εθνικό δείκτη ευφυΐας ίσον με 91, όταν ο μέσος ευρωπαϊκός είναι 99-100, θα ήταν ποτέ δυνατόν να λειτουργεί σύγχρονη, ανταγωνιστική και αξιοπρεπής Τριτοβάθμια Εκπαίδευση; Η απάντηση είναι «όχι».

Η Τριτοβάθμια Εκπαίδευση δεν έχει διαφορετικές αποδόσεις από αυτήν του Δημοσίου. Μεταπτυχιακός φοιτητής πλήρωσε δίδακτρα χιλιάδων ευρώ σε δημόσιο πανεπιστήμιο για να καταλήξει να παρακολουθήσει μόνο ένα μάθημα με φυσική παρουσία στα καινούργια, πολυτελέστατα κτίρια του πανεπιστημίου. Τα υπόλοιπα μαθήματα παραδόθηκαν αναγκαστικά διαδικτυακά στους φοιτητές τις βραδινές ώρες. Στις εύλογες απορίες του φοιτητή, μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, σχετικά με τη μεταπτυχιακή του εργασία, οι απαντήσεις των καθηγητών έφταναν με καθυστέρηση δύο μηνών.

Σε άλλη σχολή, οι φοιτητές μεταχειρίζονταν τις μη χρησιμοποιούμενες αίθουσες ως τουαλέτες, γεγονός απόλυτα φυσιολογικό, λόγω συσχετισμού με τη γενική κτιριακή κατάσταση των ελληνικών πανεπιστημίων που μιμούνται αισθητικά τις γειτονιές του East Harlem. Σε άλλες σχολές, ο μέσος όρος αποφοίτησης είναι 8-10 χρόνια, χωρίς ποτέ οι πρυτανείες, τα τμήματα και οι καθηγητές να αναρωτηθούν πώς θα βελτιωθεί αυτή η αθλιότητα. Είναι λοιπόν σε θέση αυτοί οι χώροι να καλλιεργήσουν την ακαδημαϊκή λειτουργία; Η απάντηση εμφανίζεται μέσα από τις διεθνείς αξιολογήσεις των ελληνικών πανεπιστημίων, και είναι «όχι».

Η δημόσια ακαδημαϊκή δυστοπία οφείλεται αφενός στις πολιτικές παρεμβάσεις, αφετέρου στη λειτουργία των πανεπιστημίων ως «προτζεκτάδικων ερευνητικών προγραμμάτων». Πολιτικές παρεμβάσεις στον αριθμό των φοιτητών, στις μεταγραφές από πανεπιστήμια «μαϊμού» του εξωτερικού, στην επιλεκτική κομματική χρηματοδότηση των καθηγητών μέσω των «ερευνητικών προγραμμάτων» και στην εκλογή τους καθιερώνουν την κομματική λειτουργία και τις συντεχνίες. Υπάρχουν καθηγητές που διαχειρίζονται δεκάδες «ερευνητικά προγράμματα», ενώ παράλληλα οι πανεπιστημιακές σχολές έχουν διοικητικά τμήματα που ασχολούνται αποκλειστικά με αυτή την εργασία.

Επειδή το γινόμενο «ερευνητικά προγράμματα επί διδασκαλία επί επιστήμη» είναι σταθερό, η «προτζεκτοποίηση» των δημόσιων πανεπιστημίων λειτουργεί εις βάρος των άλλων δύο. Δοθέντος ότι ένα ερευνητικό πρόγραμμα αποδίδει στον καθηγητή έναν επιπλέον μισθό, η διαιώνιση της σημερινής ακαδημαϊκής λειτουργίας μπορεί να κατανοηθεί. Εντός λοιπόν των παγιωμένων οικονομικών και πολιτικών ακαδημαϊκών συμφερόντων, το νομοσχέδιο για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια δεν πρόκειται να αλλάξει τον επιστημονικό και ιδεολογικό Μεσαίωνα της χώρας, αλλά να προωθήσει τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα. Είτε λειτουργήσουν ιδιωτικά πανεπιστήμια στην Ελλάδα είτε όχι, η κατάσταση στα πανεπιστήμια δεν θα αλλάξει επειδή η βελτιστοποίηση δεν συμφέρει κανένα πολιτικό κόμμα εξουσίας. Αν διαγνωστούν σωστά οι λέξεις εντός των γραμμών, θα αποκαλυφθεί ότι εκδήλωση ενδιαφέροντος ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων έχουν εκφράσει τα αγαπημένα funds της Ν.Δ., που έχουν αγοράσει σχεδόν τα πάντα στην Ελλάδα.

Η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων, πλην του πολιτικού, συμφέρει και το ακαδημαϊκό κατεστημένο, δοθέντος ότι οι καθηγητές θα διδάσκουν παράλληλα και στα ιδιωτικά πανεπιστήμια, πρακτική που ακολουθούν και σήμερα.

Συνεπώς, ο δημόσιος διάλογος για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια εκφράζει αντιρρήσεις «περί όνου σκιάς», επειδή οι εμπλεκόμενοι πολιτικοί και ακαδημαϊκοί φορείς βγαίνουν οικονομικά ωφελημένοι. Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια στην Ελλάδα δεν πρόκειται να είναι ποιοτικά ή ανταγωνιστικά αυτών του Δημοσίου, επειδή η λειτουργία τους βασίζεται στο κέρδος. Αναγκαία και ικανή συνθήκη για να σταματήσει ο κατήφορος των ελληνικών πανεπιστήμιων είναι να καταργηθούν οι γενικές εισαγωγικές εξετάσεις. Κάθε σχολή πρέπει να διεξάγει τις δικές της κατατακτήριες εξετάσεις και να αποφασίζει για τον αριθμό των φοιτητών.

Μόνο έτσι θα αυξηθεί εκθετικά το ενδιαφέρον των φοιτητών για τις σπουδές τους και των καθηγητών για την ακαδημαϊκή εργασία τους. Πουθενά στον κόσμο ένας νέος που επιθυμεί να σπουδάσει βιολογία δεν καταλήγει να παρακολουθεί μαθήματα βρεφονηπιακής.

*∆ιδάκτωρ Φυσικής του πανεπιστημίου του Μάντσεστερ, UK, τ. διευθυντής Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών

ΠΗΓΗ: www.newsbreak.gr