Εις μνήμην του Εθνικιστή διανοούμενου Mircea Eliade

23/04/2024

Ο Mircea Eliade υπήρξε ένας διαπρεπής Ρουμάνος Εθνικιστής, ένας από τους μεγαλύτερους Ευρωπαίους διανοητές του εικοστού αιώνα, ιστορικός της θρησκείας, λογοτέχνης, φιλόσοφος και καθηγητής μεγάλων δυτικών πανεπιστημίων. Κατά την διάρκεια των σπουδών του γνώρισε φοιτητές που αργότερα αναδείχθηκαν στελέχη του Ρουμανικού Εθνικιστικού Κινήματος, αλλά και γνωστούς μετέπειτα πολιτικούς φιλοσόφους και ιστορικούς. Έμεινε πιστός σε αυτό το πνεύμα της νιότης καθ’ όλη την διάρκεια της ζωής του, τόσο στα χρόνια της τρομοκρατίας όσο και κατά την μετέπειτα ακαδημαϊκή του επιτυχία.

Το 1935 ο Eliade ήλθε πρώτη φορά σε επαφή με τους Λεγεωνάριους, γοητεύτηκε από τον επαναστατικό τους ασκητισμό και δημοσίευσε το βιβλίο με τίτλο “Πνευματικό Οδοιπορικό”, στο οποίο εστίαζε στην σύνδεση του εθνικιστικού ακτιβισμού και του λατρευτικού πνευματισμού. Η οικονομική κρίση των επόμενων χρόνων και τα πολιτικά αδιέξοδα του φιλελευθερισμού και του μαρξισμού, τον έστρεψαν οριστικά προς τον Εθνικισμό. Το 1936 τιμήθηκε από την Κοινότητα των Ρουμάνων Συγγραφέων, και σύντομα τάχθηκε δημόσια υπέρ της Σιδηράς Φρουράς και του Codreanu, καθώς όπως έγραψε στο επίσημο έντυπο της «(…) Χρειαζόμαστε μια επανάσταση με στόχο την δημιουργία μιας νέας Ρουμανίας. Η Λεγεώνα δύναται να συμφιλιώσει την Ρουμανία με τον Θεό…». Την ίδια περίοδο ο Eliade εντάχθηκε ως μέλος στο κόμμα “Όλα για την Πατρίδα”, την πολιτική πτέρυγα της Σιδηράς Φρουράς. Έφερε σε επαφή τον Codreanu με τον Ιταλό διανοούμενο Julius Evola, ο οποίος εντυπωσιάστηκε από την προσωπικότητα του, αλλά και από το κίνημα του οποίου ηγούνταν.

Τον Ιούλιο του 1938 ο βασιλιάς Κάρολος Β’ διέταξε την καταστολή των δραστηριοτήτων της Σιδηράς Φρουράς και ακολούθησε η σύλληψη των μελών της, μεταξύ τους και αυτή του Mircea Eliade, ο οποίος στοχοποιήθηκε από τον τότε πρωθυπουργό της Ρουμανίας ως ο εμπνευστής της προπαγάνδας των Λεγεωνάριων. Αναγκάστηκε να διακόψει την δημοσίευση άρθρων στην στήλη «Οι Αρχές του Λεγεωναρισμού» και βίωσε στο έπακρο τις απηνείς διώξεις που άσκησαν οι μειοδότες του Παλατιού ενάντια στο Εθνικιστικό κίνημα της χώρας του.

Ο Eliade κρατήθηκε για τρεις εβδομάδες στα κρατητήρια της αστυνομίας με στόχο να αναγκαστεί να υπογράψει «δήλωση αποκήρυξης» της Σιδηράς Φρουρά. Όμως, παρά τους εκβιασμούς και την κακοποίηση, αρνήθηκε να προδώσει τις Ιδέες του. Μετά την παραμονή του σε ένα άθλιο στρατόπεδο κρατουμένων, αποφυλακίστηκε με την υγεία του κλονισμένη αλλά με ακέραιη την Τιμή του. Δύο χρόνια μετά φεύγει ως Πολιτιστικός Ακόλουθος στο Ηνωμένο Βασίλειο. Χωρίς ακόμα να το γνωρίζει, άφηνε οριστικά την Πατρίδα του.

Ο πόλεμος βρίσκει την Ρουμανία και την Βρετανία σε αντίπαλα στρατόπεδα. Έτσι, η θέση του Eliade στο Λονδίνο καταργείται και μεταβαίνει στη Ρουμανική Πρεσβεία στην Πορτογαλία, από όπου θα υπηρετήσει το Εθνικό Λεγεωναρικό Κράτος ως εκπρόσωπος Τύπου. Παράλληλα, μελετά το “Νέο Κράτος”, του António de Oliveira Salazar σημειώνοντας χαρακτηριστικά «Το Σαλαζαριανό κράτος, χριστιανικό και ολοκληρωτικό, βασίζεται πρώτα και κύρια στην αγάπη». Ταξιδεύει επίσης στην Γαλλία, την Ισπανία και την Γερμανία όπου διατηρεί επαφές με τον Carl Schmitt.

Η πρώιμη απώλεια της συζύγου του από τον καρκίνο και η κατάρρευση του Ανατολικού Μετώπου, οπού εθελοντές συμπατριώτες του πολεμούσαν κατά του σοβιετικού κτήνους, τον φέρνουν αντιμέτωπο με μια βαθιά κατάθλιψη. Πλέον σκέφτεται πως οφείλει να επιστρέψει στην Ρουμανία με την πρώτη ευκαιρία, είτε ως στρατιώτης είτε ως μοναχός. Όμως το τέλος του πολέμου βρίσκει την πατρίδα του υπό κομμουνιστική κυριαρχία στην οποία ο Eliade είναι φυσικά ανεπιθύμητος. Έτσι, αυτοεξορίζεται στη Γαλλία όπου και διορίζεται καθηγητής θρησκειολογίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης.

Αν και εξόριστος, επιτυγχάνει μια λαμπρή ακαδημαϊκή καριέρα δίχως ποτέ να αποκηρύξει το παρελθόν του. Διατελεί διευθυντής τριών θρησκειολογικών περιοδικών, εκδότης της δεκαεξάτομης Encyclopedia of Religion και καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου από το 1956. Συμμετέχει σε φιλοσοφικούς κύκλους, συμβάλει στην έκδοση πλήθους επιστημονικών και πολιτιστικών περιοδικών (μεταξύ των οποίων το “Antaios” σε συνεργασία με τον Ernst Jünger) και τα έργα του γνωρίζουν την επιτυχία εκατοντάδων χιλιάδων αντιτύπων. Πεθαίνει στις 23 Απριλίου του 1986 στο Σικάγο, μακριά από την πατρίδα του, αρνούμενος μέχρι τέλους να συμβιβαστεί με το κομμουνιστικό καθεστώς της Ρουμανίας.

Ακολουθεί κείμενο του ιδίου με θέμα την Ελευθερία και το Κίνημα της Σιδηράς Φρουράς:

Υπάρχει μια έκφανση του Κινήματος της Σιδηράς Φρουράς, η οποία δεν έχει διασαφηνιστεί εις βάθος: Αυτή της ελευθερίας του ατόμου! Η Σιδηρά Φρουρά, όντας πρωταρχικά ένα κίνημα πνευματικό που αποσκοπεί στην δημιουργία του Νέου Ανθρώπου και στην λύτρωση του Λαού μας, δεν μπορούσε να αναπτυχθεί και να ωριμάσει χωρίς να διαφυλάττει την ατομική ελευθερία, την ίδια “ελευθερία” για την οποία άπειρα βιβλία έχουν γραφτεί, τα όποια έχουν στοιβαχτεί σε ισόποσες βιβλιοθήκες, για την οποία αρκετές δημοκρατικές ομιλίες έχουν συντελεστεί εν ονόματι της, χωρίς όμως να πραγματώνεται κατ’ ουσίαν ή να διαφυλάσσεται.

Οι άνθρωποι που μιλούν για την ελευθερία, και διατρανώνουν πως θα πεθάνουν για αυτή, είναι άνθρωποι που πιστεύουν σε υλιστικά δόγματα, σε πεζές καταστάσεις και αξίες: κοινωνικές τάξεις, ταξικό πόλεμο, στην πρωταρχικότητα της οικονομίας κλπ. Είναι παράξενο, το λιγότερο, κάποιος που δεν πιστεύει στον Θεό, που δεν πιστεύει στην πρωταρχικότητα της Ψυχής ή του επέκεινα, να υπεραμύνεται την έννοια της “ελευθερίας”. Η Ελευθερία, είναι υπαρκτή μόνο στο πνευματικό πεδίο. Αυτοί που απαρνιούνται την Ψυχή και την πρωταρχική της σημασία, αυτομάτως υπάγονται στην μηχανιστική αιτιοκρατία (στον μαρξισμό, δηλαδή) και στην ανευθυνότητα.

Οι άνθρωποι συνασπίζονται με όρους ηδονισμού ή ενός κοινού οικονομικού σκοπού. Είμαι αλληλέγγυος με τον τάδε, γιατί τυγχάνει να είμαστε συγγενείς ή συνάδελφοι στον εργασιακό χώρο, δηλαδή σύντροφοι στις απολαβές. Η συνοχή μεταξύ των ανθρώπων, είναι επί το πλείστον καταναγκαστική, ένα τετελεσμένο γεγονός. Δεν μπορεί κάποιος να αλλάξει το οικογενειακό του πεπρωμένο. Και στον οικονομικό τομέα, ανεξαρτήτως το πόσο πολύ προσπαθήσει κάποιος, το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να αλλάξει τους συντρόφους στην απολαβή, αλλά καταναγκαστικά θα βρίσκεται στην δεινή θέση να συνδέεται και να είναι αλληλέγγυος με άτομα που δεν γνωρίζει το κατά πως δεσμεύεται, με γνώμονα αν είναι πλούσιος η φτωχός.

Αλλά υπάρχουν και κινήματα πνευματικά, στα οποία οι άνθρωποι συνασπίζονται με γνώμονα την ελευθερία. Οι άνθρωποι είναι ελεύθεροι να συνταχτούν σε αυτήν την πνευματική οικογένεια. Καμία εξωτερική δύναμη δεν τους αναγκάζει να γίνουν αδέρφια. Τότε που αναπτυσσόταν και διαδιδόταν, ο Χριστιανισμός ήταν ένα πνευματικό κίνημα στο οποίο οι άνθρωποι προσχωρούσαν για να πνευματικοποιήσουν τις ζωές τους και να υπερνικήσουν τον θάνατο. Κανείς δεν ανάγκαζε έναν παγανιστή να γίνει Χριστιανός. Απεναντίας, το Κράτος από την μία, και τα ανακλαστικά του από την άλλη, αδιάκοπα ύψωναν εμπόδια στην εξάπλωση του Χριστιανισμού.

Αλλά ακόμα και ενάντια σε αυτά τα εμπόδια, η δίψα για ελευθερία, το να είναι σε θέση κανείς να πλάσει το πεπρωμένο του, δηλαδή να υπερνικήσει βιολογικούς και οικονομικούς περιορισμούς ήταν πολύ πιο δυνατό. Οι άνθρωποι γινόντουσαν Χριστιανοί, γνωρίζοντας πως θα γίνουν φτωχοί σε μια νύχτα, θα αφήσουν πίσω τις οικογένειες τους που ήταν παγανιστικών ηθών, ότι μπορεί να φυλακιστούν ισοβίως, ακόμα και να πεθάνουν με πολύ σκληρό τρόπο, δηλαδή τον μαρτυρικό θάνατο. Όντας ένα κατά βάση Χριστιανικό κίνημα, δικαιολογώντας το δόγμα του στο πνευματικό επίπεδο πάνω από όλα, η Σιδηρά Φρουρά προωθεί και στηρίζεται στην Ελευθερία.

Κάποιος κατατάσσεται στον Λεγεωναρισμό, γιατί είναι πάνω από όλα ελεύθερος, γιατί αποφάσισε να υπερνικήσει τα εμπόδια των βιολογικών προκαθορισμών του (φόβο του θανάτου, πόνο κ.α.) καθώς και των οικονομικών (φόβο να γίνει φτωχός). Η πρώτη πράξη που κάνει ο οποιοσδήποτε Λεγεωνάριος, είναι μια πράξη απόλυτης ελευθερίας: αποτολμά να απελευθερώσει τον εαυτό του από την πνευματική, βιολογική και οικονομική σκλαβιά. Κανένας εξωγενής παράγοντας δεν μπορεί να τον επηρεάσει. Η στιγμή που νιώθει ελεύθερος, είναι η στιγμή που όλοι του οι φόβοι και τα αισθήματα μειονεξίας εξαφανίζονται. Αυτός που εντάσσεται στο Κίνημα, εξοβελίζει μια για πάντα τον φόβο του θανάτου.

Αυτό σημαίνει πως ο Λεγεωνάριος έχει απελευθερωθεί σε τέτοιο βαθμό που ακόμα και ο θάνατος δεν τον τρομάζει. Αν ο Λεγεωνάριος καλλιεργήσει μέσα του την αξία της αυτοθυσίας με τον ύστατο τρόπο, και όταν αποδεικνύει ότι είναι ικανός για να κάνει τέτοιες θυσίες – παίρνοντας σαν παράδειγμα τον θάνατο των συντρόφων, Μαρίν και Μότα – αυτά δείχνουν τον ύστατο βαθμό ελευθερίας που έχει κατακτήσει ο Λεγεωνάριος. «Αυτός που ξέρει πως να πεθάνει ποτέ δεν θα γίνει σκλάβος».

Αυτό δεν αφορά μόνο την οικονομική η πολιτική σκλαβιά, αλλά πρωτίστως την πνευματική. Αν είσαι έτοιμος ανά πάσα στιγμή να πεθάνεις, κανένας φόβος, καμία αδυναμία και καμιά συστολή δεν θα μπορεί να επιβληθεί πάνω σου και να σε σκλαβώσει. Η συμφιλίωση με τον θάνατο είναι ο ύστατος βαθμός ελευθερίας τον οποίο μπορεί να κατακτήσει ο κάθε άνθρωπος επί της Γης.

Mircea Eliade

ΠΗΓΗ: antepithesi.gr