Μίχαελ - ένα γερμανικό πεπρωμένο σε φύλλα ημερολογίου

 

Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Θούλη σε μετάφραση του Απόστολου Λαγού το αριστούργημα του Γιόζεφ Γκαίμπελς "Μίχαελ – ένα γερμανικό πεπρωμένο σε φύλλα ημερολογίου". Πρόκειται για μια πρωτότυπη νουβέλα σε μορφή ημερολογίου πλούσια σε συμβολισμούς, με αναφορές τόσο ιστορικές και πολιτικές, όσο και φιλοσοφικές και καλλιτεχνικές. Η μετάφραση του Απόστολου Λαγού είναι αριστοτεχνική, καθώς πέρα από την ακρίβειά της κατορθώνει να μεταδώσει στον αναγνώστη του ελληνικού κειμένου την ίδια συγκίνηση που ο αναγνώστης του γερμανικού κειμένου νιώθει να αναδίδεται από τις λέξεις.  Ο Γκαίμπελς περιγράφει με γλαφυρό τρόπο την ταραχώδη εσωτερική και εξωτερική πορεία ενός νεαρού Γερμανού που πολέμησε στον Α΄Ππ, αμέσως μετά τη λήξη του πολέμου αυτού, τις ανησυχίες, τις σκέψεις, τα όνειρά του, τις περιπέτειες και τις αποφάσεις του. Το έργο αποτελεί έναν ύμνο προς την εργασία και τη δημιουργία, και, συγχρόνως, έναν ύμνο για τη γερμανική γη: πόλεις, δρόμοι και τοπία περνούν μπροστά από τα μάτια του αναγνώστη σε μια περιγραφή νοσταλγική, τρυφερή και γεμάτη περηφάνια. Στο ημερολόγιό του ο Μίχαελ θυμάται και επικαλείται τα μεγάλα πνεύματα της πατρίδας του. Έτσι η  γη και οι συμπατριώτες του, παλαιότεροι και σύγχρονοί του, σπουδαίοι και λιγότερο σημαντικοί, αφυπνίζουν τον Μίχαελ, τον εμπνέουν και οδηγούν τα βήματά του προς την ολοκλήρωση.

Το βιβλίο Michael – Ένα γερμανικό πεπρωμένο σε φύλλα ημερολογίου είναι η μοναδική ψυχογραφική νουβέλα που αποφάσισε να δημοσιεύσει ο Joseph Goebbels (1897- 1945).  

Το βιβλίο σε πρωτόλεια φάση, το 1924, έφερε τον τίτλο Michael Voormann: Ένα ανθρώπινο πεπρωμένο σε φύλλα ημερολογίου. Έχει την μορφή ημερολογίου και είναι αφιερωμένο, όπως σημειώνεται, σε έναν νεανικό φίλο του Γκαίμπελς, τον Richard Flisges. Ποτέ δεν θα μάθουμε αν οι πλήρεις λεπτομέρειες της ζωής τού κεντρικού ήρωα του μυθιστορήματος συμπίπτουν πράγματι με εκείνες του νεανικού φίλου τού συγγραφέως. 

Όπως διαβάζουμε στα φύλλα ημερολογίου του Γκαίμπελς, από το 1919 έως το 1923 ο Richard Flisges ήταν ο μοναδικός πιστός φίλος του. Το βέβαιον είναι ότι αυτή η φυσιογνωμία αποτέλεσε για τον Γκαίμπελς πηγή της μυθοπλαστικής του εμπνεύσεως, αλλά προφανώς με έντονες

Σε κάθε περίπτωση στην μορφή του Μίχαελ αποκτά σαφή χαρακτηριστικά ένας δυνατός συμβολισμός.[...]

Το Μίχαελ είναι ένας πραγματικός ύμνος στην εργασία. Για την σκέψη του Γκαίμπελς, ο Προμηθέας που θα φωτοδοτήσει την παρηκμασμένη αστική κοινωνία είναι ο εργάτης. Όχι όμως ο εργάτης όπως τον φαντάζεται ο μαρξιστικός, υλιστικός διεθνισμός, αλλά ο εργάτης που σφυρηλατεί στο αμόνι της εθνικής κοινότητας την δημιουργική συναδέλφωση και απελευθέρωση του λαού. Ο δρόμος και αυτού του Τιτάνα είναι χαραγμένος από την μεγαλειώδη αυταπάρνηση και το μαρτύριο της εκούσιας αυτοθυσίας.[...]

Ο μυθιστορηματικός Μίχαελ είναι ένας νεαρός στρατιώτης, ο οποίος επιστρέφει από τα φρικτά χαρακώματα του Α΄Ππ· με το στίγμα της ήττας αλλά και του πικρού ηρωισμού στο μέτωπο, με πληγές στην ψυχή και στο κορμί, και με το μαχαίρι της προδοσίας καρφωμένο στην πλάτη. Όπως άλλωστε και εκατομμύρια στρατιωτών. Επιχειρεί να ξαναχτίσει την ζωή του, αυτήν την φορά στα ερείπια μιας ακατανόητης, συγκεχυμένης γερμανικής κοινωνίας, βουτηγμένης στην σήψη και στην γενική αποδιάρθρωση. Παράλληλα αναζητεί επιτακτικές απαντήσεις για την φοβερή πολεμική περιπέτεια, για τα αίτια, τους παρασκηνιακούς εμπρηστές της και για την άδοξη κατάληξή της, όχι μόνο για τη διψασμένη συνείδησή του, αλλά κυρίως για τη μνήμη των νεκρών και αδικαίωτων συμπολεμιστών του.

Ο Μίχαελ στην πρώτη προσπάθεια μιας ατελέσφορης προσπάθειας επανεντάξεως σε μία κοινωνία με την οποία δεν μπορεί πια να στήσει γέφυρα επικοινωνίας και συμβιβασμού, περνάει από τα φοιτητικά έδρανα των πανεπιστημίων, όπου βιώνει το κλίμα της διανοητικής στειρότητας ενός κόσμου που ψυχορραγεί: του αστικού κόσμου των καθηγητών, των άσφαιρων διανοούμενων και της συγκεχυμένης σπουδαστικής νεολαίας του, η οποία σαν στρουθοκάμηλος βυθίζει το κεφάλι της στην άμμο του άγονου και ατέρμονος θεωρητικού τέλματος, σαν μια δειλή φυγή ενώπιον των δραματικών ιστορικών προκλήσεων της εποχής της.

Αντιλαμβάνεται αμέσως μία από τις αιτίες της γερμανικής πολεμικής και κοινωνικής καταρρεύσεως: Την κουρασμένη και νωχελική αστική κατεστημένη τάξη και τον ανθρώπινο τύπο της, τον αστό, ο οποίος χωρίς ιδανικά και εθνικό ιδεαλισμό επικαλείται τις αρχές του φιλελευθερισμού, καλύπτει το σάβανο της μικροψυχίας του με κίβδηλες, πατριωτικές μεγαλοστομίες και εγκλωβισμένος στην δίνη του φιλοτομαρισμού του προετοιμάζεται να δεχθεί άβουλα το νεκροφίλημά του από την δυναμικώς επερχόμενη στιβαρή τάξη των εργατών, η οποία όμως και αυτή, χωρίς το απαραίτητο αγκυροβόλιο στην Πατρίδα και στο φυσικό Γένος της, καθίσταται έρμαιο στα σχέδια ολέθριας χειραγωγήσεώς της από κάποιον άλλον διεθνή παράγοντα.

Ο σοσιαλιστής δημοκράτης της μεταπολεμικής Γερμανίας, εκείνος που αναλαμβάνει τα ηνία της πολιτικής και διανοητικής εξουσίας, δεν είναι τίποτα άλλο από ένας μεταμφιεσμένος καιροσκόπος αστός. Δεν είναι τελικά ο σκαπανέας μιας αναγεννήσεως, αλλά ο στερνός νεκροθάφτης της. Είναι ο αδίστακτος προδότης της αγνής σοσιαλιστικής ιδέας. Είναι ο επαγγελματίας διανοούμενος, ο οποίος, πέραν της προσωπικής του αποκαταστάσεως, δεν ενδιαφέρεται για τίποτα άλλο. Είναι ένας έμπορος ιδεών, που θα παραδώσει τον εργατικό κόσμο στην χοάνη του κομμουνισμού, διά της ύπουλης συμφεροντολογικής τακτικής του. 

Ο Μίχαελ μέσα από την επαφή με έναν Ρώσο φοιτητή θα διαγνώσει με το νυστέρι της οξυδέρκειάς του μία άλλη διάσταση του επιλεγόμενου κομμουνιστικού πειράματος: Την τάση της ασιατικής στέπας να σκεπάσει με την λαίλαπά της την Ευρώπη που χάνεται στον μαλθακό αστικό κοσμοπολιτισμό. Πίσω από το προσωπείο τού διεθνιστικού σοσιαλισμού ελλοχεύουν ξένοι εθνικισμοί. Το μέλλον θα είναι ο επώδυνος καρπός της τρομακτικής αντιπαραθέσεως της γερμανικής με την ρωσική Ιδέα. Της γερμανικής φαουστικής, δημιουργικής ψυχής με την ρωσική, σκοτεινή διχασμένη ψυχή.[...]

Το πολεμικό και μεταπολεμικό δράμα της Γερμανίας και της Ευρώπης αποκτά σαφείς διαστάσεις και συναντά την προοπτική της επιλύσεώς του. Ο Μίχαελ κατακλύζεται από τις αφυπνιστικές φλόγες μιας Μεγάλης Ιδέας. Συγκλονίζονται οι ευαίσθητες χορδές της καρδιάς του από την εξαίσια μελωδία ενός εγερτήριου παιάνα. Ναι! Βρήκε την οδό της λυτρώσεως, του γνήσιου προορισμού, της συναρπαστικής ιστορικής αποστολής. Λούζεται από το καθαρτήριο φως και λαχταρά να το μεταλαμπαδεύσει. Θα γίνει ο ίδιος ο φλεγόμενος πυρσός της σπουδαίας Αλήθειας. Ο φυσικός εθνικισμός του λαού θα πρέπει να εναρμονιστεί με τον σφριγηλό σοσιαλισμό της εργατικής γροθιάς, η οποία δεν θα στραφεί, τεχνηέντως καθοδηγούμενη, κατά της Πατρίδος, αλλά θα υψωθεί σαν ασπίδα υπερασπίσεώς της, εναντίον των φαύλων αστών πατριδοκάπηλων καπιταλιστών, αλλά και εναντίον των άθλιων καταχραστών της αμιγούς σοσιαλιστικής Ιδέας.[...]

Το ισχυρό βίωμα μίας σπουδαίας αποστολής είναι η αρχή για την πορεία των εκλεκτών. Και για τον δρόμο που αναζητούσε ο Μίχαελ. Δεν είναι τα κείμενα, οι θεωρίες, τα δόγματα, οι ατέρμονες διαλεκτικές αντιπαραθέσεις  –και δεν επιτρέπεται να είναι– ο κόσμος των αληθινών ανδρών, την στιγμή κατά την οποία διακυβεύεται το δίκαιον και η επιβίωση της Πατρίδος και της Φυλής. 

Ο γνήσιος κόσμος τους είναι ο πόλεμος, ο πόλεμος μέχρις εσχάτων. Είναι το μαρτύριο, το μαρτύριο μέχρις εσχάτων. Είναι ο ανδρισμός, ο ανδρισμός μέχρις εσχάτων.

Απόστολος Λαγός

ΠΗΓΗ: RISTORANTE VERONA