Carl Schmitt
Στεριά και θάλασσα
μια κοσμοϊστορική θεώρηση
Μετάφραση: Ιωάννα Αβραμίδου
Επιστημονική επιμέλεια: Διονύσης Καββαθάς
Σελ.: 116
ISBN: 978-618-211-018-8
Η βιοµηχανική ανάπτυξη και η νέα τεχνολογία δεν µπορούσαν να παραµείνουν στο
επίπεδο που ήταν τον 19ο αιώνα. ∆εν έµειναν καθηλωµένες στο ατµόπλοιο και την
ατµοµηχανή. Ο κόσµος άλλαζε ταχύτερα απ’ ό,τι µπορούσαν να προβλέψουν ακόµα και
οι πλέον ένθερµοι προφήτες της επανάστασης των µηχανών και έµπαινε στην εποχή
της ηλεκτρονικής και της ηλεκτροδυναµικής. Ο ηλεκτρισµός, η αεροναυπηγική, η
ραδιοτεχνολογία προκάλεσαν τέτοιες ανατροπές σε όλες τις έννοιες του χώρου,
ώστε η πρώτη επαναστατική αντίληψη του χώρου σε όλο τον πλανήτη να εισέλθει σε
νέα φάση, και µάλιστα να σηµειωθεί µια δεύτερη επανάσταση στην αντίληψη αυτή.
[…]
Σύµφωνα µε µια αρχαία διδασκαλία, ολόκληρη η ιστορία της ανθρωπότητας είναι ένα
ταξίδι διαµέσου των τεσσάρων στοιχείων. […]
Αν συλλογιστούµε ότι όχι µόνον αεροπλάνα που ίπτανται πάνω από γη και θάλασσα,
αλλά και ραδιοκύµατα που εκπέµπονται από ποµπούς όλων των χωρών διασχίζουν
αδιάκοπα και µέσα σε λίγα δευτερόλεπτα τον ατµοσφαιρικό χώρο, τότε τείνουµε να
πιστέψουµε ότι ο άνθρωπος δεν κατέκτησε µόνο µια τρίτη διάσταση, αλλά και έναν
τρίτο χώρο ως στοιχείο της ανθρώπινης ύπαρξης: τον αέρα. ∆ίπλα στα δύο µυθικά
θηρία, τον Λεβιάθαν και τον Βεεµώθ, στέκεται τώρα κι ένα τρίτο, ένα µεγάλο
πτηνό. Ωστόσο, πρέπει να είµαστε προσεκτικοί µε τέτοιου είδους ισχυρισµούς,
γιατί δεν έχουµε γενική εποπτεία όλων των συνεπειών. Τελικά, αν σκεφτούµε µε
ποια µηχανοτεχνολογικά µέσα και ποιες ενεργειακές δυνάµεις ασκείται η ανθρώπινη
κυριαρχία στον εναέριο χώρο και τους εκρηκτικούς µηχανισµούς που προωθούν τα
αεροσκάφη, τότε µας φαίνεται ότι το πραγµατικά νέο επιπρόσθετο στοιχείο της
ανθρώπινης δραστηριότητας είναι το πυρ.
Αποσπάσµατα από το βιβλίο (1942)
Ο Carl Schmitt (1888-1985) υπήρξε ένας από τους πιο επιδραστικούς θεωρητικούς
του γερµανικού κράτους και του διεθνούς δηµοσίου δικαίου, βαθύς γνώστης της
ευρωπαϊκής πολιτικής φιλοσοφίας (Αριστοτέλης, Hobbes, Machiavelli, Marx, Rousseau,
Kant, Hegel, Sorel) αλλά και της πολιτιστικής κληρονοµιάς της. Η σκέψη του
αποτέλεσε ταυτόχρονα πόλο έλξης αλλά και απώθησης τόσο για Γερµανούς
εθνικοσοσιαλιστές όσο και για αριστερούς µαοϊστές και µαρξιστές του 20ού αιώνα.
Ενώ συγκαταλέγεται µεταξύ των δριµύτερων επικριτών της ∆ηµοκρατίας της Βαϊµάρης
και του φιλελευθερισµού, έχοντας χαρακτηριστεί «εστεµµένος νοµικός του Γ΄ Ράιχ»
και «πνευµατικός σχεδιαστής» του ναζιστικού κινήµατος, την ίδια στιγµή
µελετάται και προσλαµβάνεται µέχρι σήµερα ως «κλασικός» στοχαστής της πολιτικής
σκέψης. Οι βασικοί λόγοι γι’ αυτή την αµφιθυµία σχετίζονται µε το ρητορικό ύφος
της γραφής του, το οποίο κυµαίνεται έντεχνα µεταξύ σαφήνειας και ασάφειας,
επιστηµονικότητας και µυθικών εικόνων (Λεβιάθαν, Βεεµώθ), κυριολεξίας και
µεταφοράς, παγκόσµιας ιστορίας και αυτοβιογραφίας. Ο Schmitt δεν έγραφε πάντοτε
µε την αυστηρότητα του νοµικού στοχαστή, αλλά πολλές φορές σκηνοθετούσε τα
κείµενά του σαν δραµατικά πεδία σύγκρουσης των διαφόρων ιστορικών δυνάµεων. Η
συνεχής επιστροφή στον στοχασµό του, λόγω της αδιάλειπτης επικαιρότητάς του
(π.χ. η έννοια της «κατάστασης εκτάκτου ανάγκης»), έχει αποτυπωθεί στα έργα
πολυάριθµων επιφανών διανοητών (Walter Benjamin, Leo Strauss, Hannah Arendt,
Jacques Derrida, Giorgio Agamben, Chantal Mouffe κ.ά.).
Στα ελληνικά κυκλοφορούν: Η έννοια του πολιτικού, Η θεωρία του αντάρτη,
Πολιτική θεολογία, Ο Λεβιάθαν στην πολιτειολογία του Τόµας Χοµπς, Άµλετ ή Εκάβη
κ.ά.
ΠΗΓΗ
