Η Βούληση για Δύναμη και ο «Υπεράνθρωπος» του Νίτσε

Ο μεγάλος Γερμανός φιλόσοφος Φρειδερίκος Νίτσε, απέδιδε την βούληση για δύναμη στην τάση απόκτησης κυριαρχίας πάνω στον εαυτό και το πεπρωμένο μας, τονίζοντας πως αν της δοθεί έκφραση, ωθεί τον άνθρωπο στην συνεχόμενη επιζήτηση νέων εμπειριών, επιτυγχάνοντας με αυτό τον τρόπο την ανακάλυψη και την εκδήλωση του πλήρους δυναμικού του.

Παράλληλα, δε, επισημαίνει ότι αυτού του είδους η προσωπική ανάπτυξη δεν δύναται και δεν πρέπει να παρεμποδίζεται από την συμβατική ηθική, καθώς, όπως πολύ χαρακτηριστικά έλεγε, πρέπει να προελαύνει «πέρα από το καλό και το κακό». Αποφαινόταν ότι οι άνθρωποι που κατορθώνουν να προσεγγίσουν το πλήρες δυναμικό τους είναι «υπεράνθρωποι», λόγω του ότι η ζωή τους δεν διέπεται από την καθιερωμένη ηθική. Αντιθέτως, μπορούν και υψώνονται υπεράνω αυτού του είδους την ηθική και ως εκ τούτου ζουν ανεξάρτητες και δημιουργικές ζωές.

Στο έργο του με τίτλο «Τάδε έφη Ζαρατούστρα», χαρακτήρας ο οποίος εξέφραζε τις σκέψεις του ίδιου του φιλοσόφου,  προβαίνει σε μια πλήρη περιγραφή της έννοιας του «υπεράνθρωπου», χρησιμοποιώντας τον όρο «Übermensch», εννοώντας τον «ανώτερο άνθρωπο» ή αυτόν που είναι «παραπάνω από άνθρωπος». Έπειτα, λοιπόν, από δέκα έτη απομόνωσης και στοχασμού στα βουνά, ο Ζαρατούστρα αποφασίζει να επιστρέψει στον πολιτισμό και να μοιραστεί τις ενοράσεις του με τους συνανθρώπους του, λέγοντας τους πολύ χαρακτηριστικά:

«Σας διδάσκω τον Υπεράνθρωπο. Ο άνθρωπος είναι κάτι που θα πρέπει να υπερβείτε. Τι έχετε κάνει για να τον υπερνικήσετε; … Τι είναι ο πίθηκος για τους ανθρώπους; Αντικείμενο χλεύης ή οδυνηρής αμηχανίας. Έτσι ακριβώς θα πρέπει να είναι ο άνθρωπος για τον Υπεράνθρωπο: αντικείμενο χλεύης ή οδυνηρής αμηχανίας. Έχετε προοδεύσει από το σκουλήκι στον άνθρωπο και ένα μεγάλο μέρος μέσα σας είναι ακόμα σκουλήκι… Ιδού, σας διδάσκω τον υπεράνθρωπο. Ο Υπεράνθρωπος είναι το νόημα της ζωής. Αφήστε τη βούληση σας να πει: Ο Υπεράνθρωπος θα είναι το νόημα της γης! Σας ικετεύω, αδελφοί μου, μείνετε πιστοί στη γη και μην πιστεύετε εκείνους που σας μιλάνε για υπερκόσμιες ελπίδες! Είναι δηλητηριαστές, είτε το γνωρίζουν είτε όχι. Είναι καταφρονητές της ζωής, ατροφούντες και αυτοδηλητηριαζόμενοι άνθρωποι, που τους έχει βαρεθεί η γη ̇ ας εξαφανιστούν λοιπόν!»

Ο Νίτσε, λοιπόν, θεωρούσε ότι ο άνθρωπος βρίσκεται πλέον σε μια επισφαλή θέση, ομοιάζοντας με ένα σχοινί δεμένο ανάμεσα σε ζώο και «Υπεράνθρωπο», ένα σχοινί πάνω από μια άβυσσο, που το πέρασμα απέναντι και η οδοιπορία είναι επικίνδυνα, όπως ακριβώς επικίνδυνο είναι και το να κοιτάξει πίσω, να ριγήσει ή να παραμείνει ακίνητος. Πίστευε ότι αν κάθε άτομο προσπαθούσε να είναι όλα όσα μπορούσε να είναι, όλο και περισσότερα ανθρώπινα προβλήματα θα λύνονταν μόνα τους. Συνεπώς, φαίνεται ξεκάθαρα ότι ως βασική και απαραίτητη προϋπόθεση για μια γενικότερη βελτίωση στην ανθρώπινη κατάσταση, έθετε την συνεχή αυτοβελτίωση και την αγάπη προς τον ίδιο μας τον εαυτό.

Ο «Υπεράνθρωπος» του Νίτσε ασκεί την βούληση του για δύναμη, εκφράζοντας όλες ανεξαιρέτως τις σκέψεις του, ακόμα και τις αρνητικές. Δεν πιστεύει ότι πρέπει να αποκηρύσσουμε τις αρνητικές εμπειρίες ή παρορμήσεις, αλλά αντιθέτως ότι πρέπει να διδασκόμαστε από αυτές. Εξάλλου, η μοναδικού νοήματος ρήση του «Ό,τι δεν με σκοτώνει με κάνει πιο δυνατό», βασιζόταν στην βαθιά του πεποίθηση ότι το ταξίδι προς τον προσωπικό παράδεισο του καθενός, απαιτεί συχνά ένα ταξίδι μέσα από την προσωπική του κόλαση.

Η έννοια του «Υπεράνθρωπου», ουσιαστικά, ήταν η απάντηση του Γερμανού φιλοσόφου στο ανθρώπινο και φιλοσοφικό δίλημμα, καθώς θεωρούσε ότι τόσο το νόημα, όσο και η ηθική της ζωής κάποιου προέρχονται από τον ίδιο. Η ζωή αποτελείται από ένα άπειρο αριθμό πιθανοτήτων και το υγιές, δυνατό άτομο (ο υπεράνθρωπος) διερευνά όσο περισσότερες από αυτές γίνεται, επιδιώκοντας την αυτοδιερεύνηση και τον πειραματισμό, ζώντας «επικίνδυνα».

Επίσης, κατά τον Νίτσε οι θρησκείες και οι διάφορες φιλοσοφικές αντιλήψεις που διδάσκουν οίκτο, ταπεινότητα, υποτακτικότητα, αυτοπεριφρόνηση, αυτοσυγκράτηση ή ενοχή είναι εσφαλμένες, ενώ το «ευ ζην» γίνεται αντιληπτό ως την συνεχή αλλαγή, τις προκλήσεις, την απουσία μεταμέλειας, την ένταση, την δημιουργικότητα και την διακινδύνευση. Πιο συγκεκριμένα, το ταύτιζε με την υπέρβαση του εαυτού. Έτσι, το να ζει κάποιος με γνώμονα την βούληση για δύναμη σημαίνει να ζει μια ζωή κατά την οποία γίνεται κάτι περισσότερο από ότι ήταν, δηλαδή, μια ζωή διαρκούς αυτοανανέωσης. Πρόκειται για την ζωή του «Υπεράνθρωπου».

Συνεπώς, πάγια πεποίθηση του Γερμανού φιλοσόφου είναι ότι το νόημα της ζωής ενυπάρχει εντός του ατόμου και ο τολμηρός άνθρωπος, ο «Υπεράνθρωπος», θα το ανακαλύψει. «Τολμήστε μόνο να πιστέψετε στον εαυτό σας», έλεγε ο Ζαρατούστρα, «Εκείνος που δεν πιστεύει στον εαυτό του ψεύδεται πάντα!». Έτσι, η συμβουλή του προς τους ανθρώπους ήταν να χρησιμοποιήσουν την βούληση τους για δύναμη για να κατορθώσουν να συνδυάσουν τις διονυσιακές με τις απολλώνιες τάσεις τους, με τον δικό τους ιδιαίτερο και ξεχωριστό τρόπο. Αυτή η «καλλιτεχνική δημιουργία» αποτελούσε για τον Νίτσε την μοναδική βάση ηθικής που έχει νόημα.

Δεν πρότεινε κάποιο τυποποιημένο τρόπο ζωής, καθώς πίστευε ότι είναι πολύ σημαντικό κάθε άτομο να ανακαλύπτει το ίδιο το νόημα της δικής του ζωής, και έπειτα να ζει και να πορεύεται σύμφωνα με αυτό. Επεσήμαινε ότι αυτό που διαφοροποιεί τον «Υπεράνθρωπο» από τον «μη Υπεράνθρωπο» είναι το πάθος, το θάρρος και η ενόραση, ωστόσο πίστευε βαθιά ότι κάθε άτομο έχει την δυνατότητα να φτάσει εγγύτερα στο πρότυπο του «Υπεράνθρωπου».

ΠΗΓΗ: antepithesi.gr