Μόναχο 1928. Από αριστερά, ο καθηγητής του ΕΜΠ Νικόλαος Κρητικός, ο Γερμανός μαθηματικός Ντέιβιντ Χίλμπερτ και ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή (πηγή: Ευ. Σπανδάγος, Η ζωή και το έργο του Κ. Καραθεοδωρή, Αίθρα, Αθήνα 2000).
(…) Ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή δεν ασχολήθηκε εξαρχής με τα μαθηματικά. Έκανε τη στροφή στην καριέρα του στα 27 του χρόνια, αν και η κλίση του ήταν από νωρίς εμφανής. Ο ίδιος περιγράφει σε αυτοβιογραφικές του σημειώσεις πως στο Γυμνάσιο των Βρυξελλών «ήρχισε να εκδηλούται η μεγάλη αγάπη μου προς τα μαθηματικά, κατά την διδασκαλίαν της γεωμετρίας». Από το 1886 φοιτά στο ανώτερο σχολείο Athénée Royal d’Ixelles. Σε ετήσιους γενικούς διαγωνισμούς που διεξάγονταν μεταξύ τάξεων των ανωτέρων σχολείων της χώρας, η τάξη του έρχεται πρώτη επί δύο συνεχόμενα έτη και ο ίδιος αποσπά το πρώτο βραβείο στα μαθηματικά.
Το 1891, ο νεαρός Κωνσταντίνος εγγράφεται στη Σχολή Πυροβολικού και Μηχανικού της Στρατιωτικής Σχολής του Βελγίου (École Militaire de Belgique), που ακολουθεί το πρότυπο της Πολυτεχνικής Σχολής του Παρισιού. Παράλληλα με την αυστηρή στρατιωτική πειθαρχία και άσκηση, διδάσκεται από άριστους επιστήμονες· εκεί τίθενται οι βάσεις για τη μετέπειτα σταδιοδρομία του. «Εκεί εδιδάχθην να χειρίζωμαι τας γεωμετρικάς παραστάσεις ως είδος τι παιχνιδίου, τη βοηθεία των οποίων δύναταί τις να προσεγγίση τα διαφορώτατα των προβλημάτων». Από την κατεύθυνση των σπουδών του φαίνεται ότι θα ακολουθούσε την οικογενειακή παράδοση, στοχεύοντας σε υψηλόβαθμες διοικητικές θέσεις στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ξεκινά τη σταδιοδρομία του το 1895 κοντά στον μηχανικό Ιωάννη (Τζέημς μπέη) Αριστάρχη, συγγενή από την οικογένεια της γιαγιάς του: «Εβοήθησα αυτόν κατά την κατάρτισιν των σχεδίων του οδικού δικτύου της Σάμου, αλλά τα σχέδια εκείνα δεν εξετελέσθησαν, διότι εν τω μεταξύ επήλθεν ο Ελληνοτουρκικός Πόλεμος του 1897».
Το 1898 μεταβαίνει στην Αίγυπτο για να εργαστεί για τη Βρετανική Αποικιακή Υπηρεσία ως βοηθός μηχανικός στο φράγμα του Ασιούτ. Τους μήνες που η άνοδος των υδάτων εμποδίζει τις εργασίες, περνά την ώρα του στα γραφεία διαβάζοντας αποκλειστικά βιβλία μαθηματικών. Το 1900, ο πατέρας του χάνει τη θέση του ως πρέσβης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στις Βρυξέλλες. Ο ίδιος αρχίζει να βλέπει ως επισφαλές το μέλλον του στην Τουρκία, ίσως και να έχει κατασταλάξει και η δική του επιθυμία. Σε διακοπές στην Ευρώπη, στη διάρκεια διάλεξης στο πλαίσιο σεμιναρίου που έδινε κορυφαίος μαθηματικός της εποχής, ο Καραθεοδωρή αποφασίζει οριστικά ότι θα ακολουθήσει την κλίση του, εγκαταλείποντας το επάγγελμα του μηχανικού. Ο μόνος από την οικογένεια που τον στηρίζει είναι ο θείος του (και μέλλων πεθερός του) Αλέξανδρος Καραθεοδωρή, που έτρεφε επίσης αγάπη προς τα μαθηματικά, έχοντας μάλιστα μεταφράσει στα γαλλικά την Πραγματεία για το Τετράπλευρο, σύγγραμμα Άραβα μαθηματικού του 13ου αι. Η αντίδραση που θα συναντήσει είναι μεγάλη.
«Η οικογένειά μου, οι παλαιοί Έλληνες φίλοι μου, ∆ημήτριος Βικέλας και Μάρκος ∆ραγούμης, εύρον το σχέδιόν μου, να εγκαταλείψω μιαν ασφαλή θέσιν με πολλάς προοπτικάς διά το μέλλον, διά να ικανοποιήσω μίαν ρωμαντικήν παρόρμησιν, πλέον ή κωμικόν. Εγώ αυτός, δεν ήμην παντάπασι πεπεισμένος, ότι το σχέδιον τούτο θα επετύγχανε και θα επέφερε καρπούς. ∆εν ηδυνάμην όμως να αντισταθώ εις την ιδέαν, ότι μόνον η απαρακώλυτος ενασχόλησίς μου εις τα μαθηματικά θα ήτο δυνατόν να προσδώση περιεχόμενον εις την ζωήν μου». Ο λογοτέχνης ∆. Βικέλας (1835-1908) στα νιάτα του στην Κωνσταντινούπολη μάθαινε γαλλικά κατ’ οίκον με άλλους συμμαθητές, μεταξύ των οποίων «οι εξάδελφοι Καραθεοδωρή, ο Αλέξανδρος και ο Στέφανος. […] Μετά του Στεφάνου πρέσβεως της Τουρκίας εις Βρυξέλλας, ανενεώσαμεν προ ικανών ήδη ετών την παλαιάν φιλίαν», όπως αναφέρει ο ίδιος στο αυτοβιογραφικό Η ζωή μου. Ο Μάρκος ∆ραγούμης (1840-1909, αδελφός του πρωθυπουργού Στεφάνου ∆ραγούμη) ήταν διπλωμάτης που υπηρέτησε σε διάφορες ευρωπαϊκές πόλεις επί τρεις δεκαετίες. Βικέλας και ∆ραγούμης ήταν μεταξύ των ιδρυτών του Συλλόγου προς ∆ιάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων, όπου ο Καραθεοδωρή εξέδωσε το 1901 το έργο του Αίγυπτος.
Ο Καραθεοδωρή όμως είχε πάρει την απόφασή του: «Ήθελον επί χρόνον τινά να αναδυθώ εις τόπον, όπου θα ήμην απηλλαγμένος εξωτερικών επιρροών». Τον Μάιο του 1900 εγγράφεται στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, γενέτειρας και οικείας του πόλης, αποφεύγοντας το Παρίσι, όπου είχε πολλούς συγγενείς. Μέχρι το Πάσχα του 1902 που μένει στο Βερολίνο, παρακολουθεί παραδόσεις «ασφαλώς μεταξύ των ωραιοτέρων αι οποίαι εδίδοντο την εποχήν εκείνην εν Γερμανία». Ανάμεσά τους, σειρά παραδόσεων του κορυφαίου επιστήμονα και νομπελίστα Max Planck (1858-1947), πατέρα της κβαντικής θεωρίας.
Το 1902 μετεγκαθίσταται στο Γκαίττινγκεν (ή Γοττίγκη, Göttingen), όπου τα μαθηματικά ευδοκιμούν κλέβοντας τα πρωτεία από το Βερολίνο. Παρομοιάζει το Πανεπιστήμιό του με «ένα διαρκές μαθηματικό συνέδριο». Πρόκειται, όπως λέει ο ίδιος, «περί της μεγαλυτέρας εις ολκήν συνεπειών αποφάσεως, ην ποτέ έλαβον εις την ζωήν μου». Παραδίδει επιτυχώς τη διατριβή του και σύντομα υποβάλλει διατριβή επί υφηγεσία, ανοίγοντας «νέους δρόμους σε ένα γνωστικό πεδίο που βρίσκεται μεταξύ μαθηματικών και θεωρητικής φυσικής», όπως αναφέρει ο Τεύκρος Μιχαηλίδης. «Εντός ολίγων μηνών […] είχε δικαιωθεί η παλαιά μου απόφασις, να στραφώ προς τα μαθηματικά». Μια λαμπρή σταδιοδρομία μόλις άρχιζε.
Στον τόμο Ε΄ για την εκατονταετηρίδα του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών 1837-1937, αφιερωμένο στην Ιστορία της Φυσικομαθηματικής Σχολής (εκδ. 1948), ο Μιχαήλ Στεφανίδης γράφει: «Αι επιστημονικαί εργασίαι του Καραθεοδωρή, αναφερόμεναι κυρίως εις την Μαθηματικήν Ανάλυσιν και την Γεωμετρίαν, εις τον Λογισμόν των Μεταβολών και την Μαθηματικήν Απεικόνισιν, εις την Θερμοδυναμικήν και την Γεωμετρικήν Οπτικήν, εις την Θεωρίαν των Συνόλων και την Θεωρίαν της Σχετικότητος, είναι θεμελιώδεις έρευναι εξαιρετικής εμπνεύσεως, αίτινες αναδεικνύουν τον Καραθεοδωρή εκ των ολίγων εν τη παγκοσμίω επιστήμη ρυμοτόμων της μαθηματικής διανοήσεως. Η όλη δ’ αυτού έρευνα εκπροσωπεί κατ’ εξοχήν το νεώτερον μαθηματικόν πνεύμα, το οποίον χαρακτηρίζει η επάνοδος εις την κλασικήν εντέλειαν των Ελλήνων μαθηματικών […]. Αδιάπτωτον δε συνάμα το ενδιαφέρον αυτού διά την σύγχρονον πνευματικήν πολλαπλήν πνευματικήν κίνησιν, εκδηλούται και εις συγγραφάς και διαλέξεις».
Απόσπασμα από το άρθρο της Ιφιγένειας Βογιατζή στην Καθημερινή: ‘Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή – Ο εκλεκτικιστής επιστήμονας‘
ΠΗΓΗ: physicsgg.me
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
150 χρόνια από τη γέννηση του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή – Α΄ Μέρος
150 χρόνια από τη γέννηση του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή – Β΄ Μέρος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.