«Γκερμελσχάουζεν», ένα σκοτεινό παραμύθι του Φρειδερίκου Γκέρσταικερ

Το «Γκερμελσχάουζεν» (“Germelshausen”) είναι ένα κλασικό αριστουργηματικό διήγημα φαντασμάτων της γερμανικής γοτθικής λογοτεχνίας που γράφτηκε το 1860 από τον  Φρειδερίκο Γκέρσταικερ (1816 – 1872).

Η ιστορία διαδραματίζεται στη Γερμανία του 19^ου αιώνα («το φθινόπωρο του 184…»):

Ένας περιπλανώμενος νεαρός ζωγράφος, ο Άρνολντ,  χάνεται σε ένα πυκνό δάσος. Εκεί συναντά μια πανέμορφη κοπέλα, την Γκέρτρουντ, και σαγηνεύεται από την ομορφιά και τη χάρη της. Η Γκέρτρουντ θα τον οδηγήσει στο χωριό της, το Γκέρμελχαουσεν, που βρίσκεται σε κοντινή απόσταση, όπου πλανάται μια αινιγματική και ζοφερή ατμόσφαιρα μυστηρίου, η οποία, ωστόσο, αφήνει αδιάφορο τον ερωτοχτυπημένο νέο. Η νεαρή κοπέλα δείχνει να ανταποκρίνεται θετικά στον κεραυνοβόλο έρωτα του Άρνολντ και τον προσκαλεί να τη συνοδεύσει και να χορέψει μαζί της σε μια ξέφρενη πανηγυρική εκδήλωση. Λίγο πριν το τέλος της χοροεσπερίδας τα μεσάνυχτα, η Γκέρτρουντ οδηγεί τον Άρνολντ έξω από το χωριό και του ζητά να ξαναβρεθούν στο κοντινότερο πανδοχείο μόλις το παλιό ρολόι του καμπαναριού σημάνει και το τελευταίο χτύπημα των δώδεκα. Όταν ο νέος ξεκινά για να τη συναντήσει, τα πράγματα παίρνουν μια απόκοσμη τροπή…

Ο Φρειδερίκος Γκέρσταικερ (Friedrich Gerstäcker), συγγραφέας και ταξιδευτής, γεννήθηκε το 1816 στο Αμβούργο και ήταν γιος ενός διάσημου τραγουδιστή της όπερας. Μετά τις γυμνασιακές σπουδές του παρακολούθησε μαθήματα γεωργίας στη Σαξονία. Το 1837, μετά το θάνατο του πατέρα του, ο 21χρονος Φρειδερίκος μετανάστευσε στην Αμερική, όπου περιπλανήθηκε στο μεγαλύτερο μέρος των Ηνωμένων Πολιτειών κάνοντας διάφορα επαγγέλματα όπως κυνηγός, αγρότης, έμπορος, αργυροχόος, πυροσβέστης σε ατμόπλοιο κ.λπ. Ύστερα από έξι περιπετειώδη χρόνια στις Η.Π.Α. επέστρεψε στη Γερμανία το 1843.

Κατά την επιστροφή του στη Γερμανία, προς μεγάλη του έκπληξη, ο Γκέρσταικερ διεπίστωσε ότι ήταν ήδη ένας αναγνωρισμένος συγγραφέας.

Τι είχε συμβεί; Ο Γκέρσταικερ έστελνε στη μητέρα του, σε τακτά χρονικά διαστήματα, τα αποσπάσματα του ημερολογίου του στο οποίο περιέγραφε τις περιπέτειές του στο Νέο Κόσμο. Η μητέρα του τα είχε επιδείξει στον εκδότη του ευρείας κυκλοφορίας περιοδικού Rosen, ο οποίος και τα δημοσίευσε. Λίγο αργότερα (1944), ο ίδιος ο Γκέρσταικερ τα εξέδωσε σε μορφή βιβλίου με τίτλο “Streif- und Jagdzüge durch die Vereinigten Staaten von Nordamerika” (“Περιπλανήσεις και κυνηγητικές αποστολές στη Βόρεια Αμερική”).

Το 1845 εκδόθηκε το πρώτο του μυθιστόρημα με τίτλο “Die Regulatoren in Arkansas”, σηματοδοτώντας την έναρξη μιας επιτυχημένης συγγραφικής καριέρας.

Από το 1849 έως το 1852 ο Γκέρσταικερ ταξίδεψε σε πολλά μέρη του κόσμου, επισκεπτόμενος τη Βόρεια και Νότια Αμερική, την Πολυνησία και την Αυστραλία. Βίωσε τον πυρετό του χρυσού στην Καλιφόρνια, διέσχισε τον Νότιο Ειρηνικό με ένα φαλαινοθηρικό και περιπλανήθηκε στην Αυστραλία. Ακολούθως επέστρεψε στη Γερμανία και εγκαταστάθηκε στη Λειψία.

Το 1860 ταξίδεψε ξανά στη Νότια Αμερική, κυρίως με σκοπό να επιθεωρήσει τις εκεί γερμανικές αποικίες. Τις εμπειρίες από τις περιπλανήσεις του στη Ν. Αμερική τις κατέγραψε στο έργο του “Achtzehn Monate in Südamerika” (1862). Το 1862 συνόδευσε τον δούκα Ερνέστο του Σαξ-Κόμπουργκ-Γκόθα στην Αίγυπτο και την Αβησσυνία και κατά την επιστροφή του στη Γερμανία εγκαταστάθηκε στο Κόμπουργκ, όπου έγραψε μια σειρά από μυθιστορήματα, τα περισσότερα με περιγραφές σκηνών από τα μέρη που είχε επισκεφτεί.

Το 1867–1868 ο Γκέρσταικερ έκανε ξανά ένα μακρύ ταξίδι, επισκεπτόμενος τη Βόρεια Αμερική, τη Βενεζουέλα και τις Δυτικές Ινδίες. Ταξίδεψε στο Μεξικό, αμέσως μετά την κατάρρευση της Δεύτερης Μεξικανικής Αυτοκρατορίας. Κατά την επιστροφή του, έζησε πρώτα στη Δρέσδη και ακολούθως στο Μπράουνσβαϊγκ.

Τέσσερα χρόνια αργότερα, ενώ προετοιμαζόταν για ένα ταξίδι στην Ινδία, την Κίνα και την Ιαπωνία, υπέστη εγκεφαλική αιμορραγία και απεβίωσε στο Μπράουνσβαϊγκ στις 31 Μαΐου 1872.

Ο Γκέρσταικερ έγραψε πολλά περιπετειώδη και ταξιδιωτικά μυθιστορήματα, καθώς και κάποιες φανταστικές ιστορίες, τα οποία κυκλοφόρησαν σε 44 τόμους.  Το «Γκερμελσχάουζεν»  κυκλοφόρησε το 1862 σε ένα τόμο με τίτλο «Μυστικές και παράξενες ιστορίες». Επικρατεί η άποψη ότι το διήγημά του αυτό βασίζεται σε ένα παλιό γερμανικό μοτίβο που εμφανίζεται σε έργα συγγραφέων και λαογράφων όπως οι Heinrich Heine (1797 –1856), Ludwig Uhland (1787 – 1862) κ.α. Το «Γκερμελσχάουζεν» ενέπνευσε πολλούς άλλους μεταγενέστερους συγγραφείς ιστοριών μυστηρίου και τρόμου.

Εμπνευσμένο από αυτό είναι και το μιούζικαλ Bigadoon του 1954.

Το «Γκερμελσχάουζεν» κυκλοφόρησε στα ελληνικά τον Σεπτέμβριο του 2021 σε ένα καλαίσθητο βιβλιαράκι 66 σελίδων από τις εκδόσεις ΚΑΚΤΟΣ. Μεταφραστής είναι ο αστροφυσικός, συγγραφέας και ποιητής Χρίστος Γούδης.

Παύλος Γκάσταρης